όψεις και απόψεις στις Σπέτσες

Τι έγραψε ο λογοτέχνης Κώστας Ουράνης στο περιοδικό του επιχειρηματία Πολύβιου Λεκού

Στη συλλογή του Ε.Λ.Ι.Α. (Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο) υπάρχει το «Προγραμματικό τεύχος» της επιθεωρήσεως «Εικονογραφημένη της Ελλάδος», που το εκδίδει ο Πολύβιος Λεκός. Το τεύχος δείχνει την έδρα των δραστηριοτήτων του Λεκού: ένα νεοκλασικό μέγαρο στο 12 της οδού Πανεπιστημίου, με τηλέφωνο τον αριθμό 26 (Μήπως ο διψήφιος αριθμός σημαίνει ότι η Αθήνα είχε τότε 100 τηλέφωνα;). Ο Λεκός ήδη εκδίδει την επιθεώρηση «Εγγύς και Άπω Ανατολή» και τον ετήσιο «Γενικό Οδηγό της Ελλάδος». Στην Ευρώπη κυκλοφορούσαν τότε πολλές εικονογραφημένες επιθεωρήσεις, όπως η γαλλική «Illustration» και η βρετανική «Illustrated London News». Ο Λεκός ήθελε να φτιάξει κάτι ανάλογο στην Ελλάδα. Το προγραμματικό τεύχος απαριθμεί 108 συνεργάτες, από τα πιο γνωστά ονόματα της εποχής, και μια επιτροπή σύνταξης με τους πιο διάσημους, όπως τον Κωστή Παλαμά και του Γεώργιο Δροσίνη. Ήδη ο Λεκός δείχνει το ταλέντο του στις δημόσιες σχέσεις, που θα τον αναδείξει Δήμαρχο Σπετσών και ευεργέτη, κατά την Κατοχή, αλλά και τραγικό θύμα της. Η «Εικονογραφημένη» κλείνει μετά από το 10ο τεύχος, του Οκτωβρίου 1925. Στο τεύχος Αυγούστου του 1925, ο λογοτέχνης Κώστας Ουράνης δημοσιεύει ένα ενθουσιώδες άρθρο με τίτλο «Σπέτσαι, η νύμφη του Μυρτώου». Ακολουθούν αποσπάσματα:

«Σπέτσες! Η θερινή διαμονή της μόδας, η Τρουβίλ της Ελλάδος, το όνειρο όσων αναπνέουν το καλοκαίρι τη σκόνη των Αθηνών και ψήνονται«.

Γράφει για το μέγαρο του Ανάργυρου, το «Νηϊθ» και περιγράφει τα σχέδια του. Ο Ανάργυρος σχηματίζει μια εταιρία που θα φτιάξει νέα ξενοδοχεία, καζίνο εφάμιλλο των ευρωπαϊκών και γραμμή Πειραιώς-Σπετσών με βαπόρια πολυτελείας. Χτίζει και την Σχολή «Ηθών και Χαρακτήρων», όπως την ονομάζει, κατά το πρότυπο του βρεταννικού Ήτον.

Σκοπός του Ανάργυρου, σύμφωνα με τον Ουράνη, είναι, «να κάνη τις Σπέτσες αριστοκρατική θερινή διαμονή για να μπορή το άγονο και ξεπεσμένο νησί να ζη από τους ξένους«. Το όνειρό του έγινε πραγματικότητα. «Οι Σπέτσες έγιναν η καλοκαιρινή διαμονή του πλούσιου κόσμου που πήγαινε άλλοτε στην Ελβετία κι ο κόσμος αυτός, βοηθούσης της μόδας, έσυρε πίσω και άλλον«. Στις Σπέτσες, από τα τέλη Ιουνίου έως τα μέσα Σεπτεμβρίου, μένουν πάνω από 2000 ξένοι, «διεσπαρμένοι σε διάφορα σπίτια της πόλεως, που τα νοικιάζουν για ολόκληρο το καλοκαίρι, και μερικοί στο ‘Ποσειδώνιο’.»

Ποσειδώνιο

«Κάθε απόγευμα σταθμεύουν έξω από το ‘Ποσειδώνιο’ γαϊδουράκια και γαϊδουρολάτες που μεταφέρουν εύθυμους ομίλους αντρών και γυναικών στις διάφορες εξοχές των Σπετσών» στα ερημοκλήσια του Προφήτη Ηλία, της Παναγία του Δασκαλάκη και της Έλωνας.

Από το ηλιοβασίλεμα, «έως μετά τα μεσάνυκτα, η βεράντα παρουσιάζει την κοσμικώτερη και αθηναϊκότερη εικόνα που μπορεί κανείς να φανταστή. Νομίζετε ότι όλοι οι θαμώνες του Γιαννάκη και του Ντορέ, οι γνωστότερες αθηναϊκές φυσιογνωμίες, οι πλούσιοι της Πόλης και της Σμύρνης εκεί έχουν δώσει το ραντεβού τους«. Μεταξύ τους, «ένα πλήθος νεαρών δανδήδων οι οποίοι, με τις πεταχτές δεσποινίδες που συνοδεύουν, δίνουν στη βεράντα ένα χαρακτήρα Τροκαντερό.» Επίσης, «η επίδειξη τουαλεττών που κάνουν οι κυρίες στην βεράντα είναι αφάνταστη.» Μετά το γεύμα, η βεράντα χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο ένα οι ηλικιωμένοι κάθονται, κουβεντιάζουν ή παίζουν χαρτιά. Στο άλλο οι νέοι και οι νέες χορεύουν μέχρι τα μεσάνυχτα. Βλέπει κανείς εκεί, «σε μικρογραφία, την σημερινή γενεά των ελληνίδων κοριτσιών με τα μαλλιά του κομένα κατά εκατό τρόπους, τα λεπτά νευρώδη των σώματα που διαγράφονται κάτω από τα μεταξωτά τους φορέματα, τις γυμνές των κνήμες και τα μαυρισμένα από τον ήλιο μέλη, μιά γενεά που χωρίζεται από τις περασμένες με το μεγάλο χάσμα του πολέμου και που τρελλαίνεται για το χορό, τα σπόρτ, και την πλούσια ζωή«.

Κόστα

«Το πρωϊ είναι αφιερωμένο στα μπαίν μίξτ της Κόστας. Αυτή είναι η μεγάλη «ατραξιόν» της σαιζόν των Σπετσών. Στις δέκα η ώρα ξεκινά ένας στολίσκος λευκών πανιών που μεταφέρει τους λουομένους στην έρημη αντικρυνή ακτή της Αργολίδος.»

Δασκαλάκης

Άλλος πλούσιος του νησιού, «ο οποίος έχει χτίσει ένα μεγάλο και μοντέρνο εργοστάσιο υφαντουργίας και νηματουργίας, όπου απασχολούνται σήμερα πλέον από διακόσια κορίτσια, εξασφαλίζοντας έτσι τη ζωή ανάλογων οικογενειών, και στον οποίο οφείλεται ο ηλεκτροφωτισμός της πόλεως.»

Σπετσοπούλα

«Ανήκει ολόκληρη στον κ. Ιωάννη Λεωνίδα. άλλοτε υπουργό και βουλευτή Σπετσών, ο οποίος έχει χτίσει, σε μια γραφική προεξοχή, μια θαυμασία έπαυλι.» Εκεί ζεί ολόκληρους μήνες με ενασχόληση την ζωγραφική και το κυνήγι.

Χατζηγιάννη Μέξη

«Τεράστιο κτίριο με δυό ψηλές τετράγωνες πτέρυγες όμοιες με πύργους και με μιά μακρουλή πρόσοψι στολισμένη με διπλές καμάρες μαυριτανικού ρυθμού.» Παρατηρεί «τα περίεργα τζάκια, την μνημειώδη καπνοδόχο, τα σκαλιστά ξύλινα ταβάνια, το τεράστιο σιδερένιο χρηματοκιβώτιο και τους κρυψώνες όπου εφυλάγοντας οι ντούμπλες και τα κολωνάτα«. Εδώ ο Χ»γιάννης Μέξης εφιλοξένησε επανειλημμένως τον βασιλέα Όθωνα.

Παληό Λιμάνι

«Εδώ άλλοτε άραζαν τα περήφανα άσπρα καράβια που πήγαιναν στις Μπαρμπαριές και τις Ισπανίες με πραμάτιες ή που πολεμούσαν τον Τούρκο, σχηματίζοντας ένα δάσος από λικνιζόμενα κατάρτια και γεμίζοντας την παραλία γραφική ζωή και κίνησι. Άφ’ ότου όμως τα μεγάλα λευκά πανιά τ’ αντικατέστησε στις θάλασσες η μαύρη τολύπη του ατμού, το Παληό Λιμάνι άρχισε να ερημώνεται και σήμερα, άδειο, βουβό και παράμερο, ερείπιο μιάς εποχής που πέρασε για πάντα, είνε ένα από τα πιό πεθαμένα πράγματα που βλέπει κανείς …»

—————————————-