όψεις και απόψεις στις Σπέτσες

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Εστία, 26 Σεπτεμβρίου 2009 απο τον Βασίλη Τσεμάνη, διευθυντή της Α΄Ορθοπεδικής Κλινικής του Δ.Θ.Κ.Α. «ΥΓΕΙΑ» και αποτελεί τη «διάγνωση» ενός ειδικού για έναν τόπο που αγαπά.

Κάθε τόπος είναι δεμένος με την ιστορία του και η ιστορία κάθε τόπου είναι δεμένη με τους ανθρώπους που έζησαν εκεί σε διαφορετικές εποχές. Έζησαν, έκτισαν τα σπίτια τους, δημιούργησαν οικογένειες και μερικές φορές από ιστορική τύχη μεγαλούργησαν. Οι Σπέτσες ανήκουν στην τελευταία κατηγορία. Οι ακρογιαλιές τους είναι λίγες αλλά οι επισκέπτες του νησιού πολλοί – ίσως περισσότεροι από ότι πρέπει, ιδίως το καλοκαίρι. Η ενδοχώρα των Σπετσών είναι πληγωμένη από πυρκαγιές αλλά τα όνειρα των Σπετσιωτών παραμένουν απείραχτα και γεμάτα ελπίδες για ένα καλλίτερο μέλλον. Οι κάτοικοι του νησιού παλεύουν 3-4 μήνες τον χρόνο, για να εξασφαλίσουν την επιβίωσή τους τον υπόλοιπο καιρό. Να μη το ξεχνάμε ποτέ αυτό. Είναι ξύπνιοι και …. βιαστικοί, εργατικοί και ικανοί και έχουν μέσα τους μια ζωντάνια τύπου νοτίου….. Ελλάδoς. Αγκαλιάζουν τον επισκέπτη όταν δουν ότι σέβεται τα προβλήματά τους και αδιαφορούν για αυτόν, όταν η συμπεριφορά του είναι τύπου «αφεντικού», φτωχού ή πλουσίου δεν έχει σημασία.

Οι ντόπιοι – ψαράδες, αμαξάδες, έμποροι και επιχειρηματίες, συνταξιούχοι δημόσιοι ή ιδιωτικοί υπάλληλοι, καθώς και οι ημι-μόνιμοι κάτοικοι του νησιού, με το ένα πόδι στην Αθήνα και το άλλο στον Πειραιά ή την Κρήτη, το Λονδίνο ή την Αμερική ή την άλλη Ευρώπη, έχουν ανάγκη να δημιουργήσουν φιλίες μεταξύ τους και το δείχνουν.

Απλά φαίνεται ότι χρειάζεται ακόμη μεγαλύτερη προσπάθεια, στις Σπέτσες, για καλλίτερες ανθρώπινες σχέσεις. Παλιά υπήρχαν. Μετά, με τους πολέμους και τις ειρήνες χάθηκαν και τελευταία ξαναβρίσκονται. Έτσι δείχνει τουλάχιστον η τοπική κοινωνία, με τα σχολεία της, τα μουσεία της, τις λέσχες της, τους συλλόγους της και τα πολιτιστικά της δρώμενα.

Οι Σπέτσες ζουν σήμερα μια οικιστική ανάπτυξη άνευ προηγουμένου. Νέα σπίτια, ανακατασκευές παλαιών, αποκατάσταση εκκλησιών,  μνημείων, αρχοντικών, της μεγάλης τους προκυμαίας, από την Ντάπια στο παλαιό Λιμάνι. Μια εντυπωσιακή αναστήλωση του τείχους της ίδιας της Ντάπιας-το ιστορικό κέντρο του νησιού. Του Δημαρχείου τους. Του αναπαλαιωμένου παλαιού Λιμεναρχείου – ένα κόσμημα σε σύγκριση με το ερείπιο κτίσμα του πρόσφατου παρελθόντος. Μαθαίνουμε ότι σύντομα θα αναμορφωθεί και το Μουσείο Χατζηγιάννη Μέξη με τα σημαντικά αρχαιολογικά και νεοελληνικά του ευρήματα, από την Σπετσιώτικη σημαία της επανάστασης του 1821 – Ελευθερία ή Θάνατος, σε κόκκινο-μπλε φόντο, μέχρι τα πιο παλαιά ευρήματα από το περίφημο ναυάγιο της Δοκού, και τόσα άλλα. Για το ίδρυμα-μουσείο της Μπουμπουλίνας δεν το συζητώ. Τιμά το νησί.

Επί πλέον αρκετές ξενοδοχειακές μονάδες έχουν προστεθεί. Το βελτιωμένο «Σπέτσες», τα Νησιά -αρίστη δουλειά, το Ζoe’s Club -μια ανάσα πολιτισμού στο κέντρο της πόλης, το Ορλώφ Resort και πιο τελευταία το Ποσειδώνιο. Ακόμα και συνοικίες ολόκληρες -μικρά χωριά, όπως οι «Μηχανικοί», που σιγά σιγά κρύβονται στο πράσινο και η αξιόλογη Πιτυούσα, δίπλα στο παλιό Λιμάνι. Πάρκα και μικρές πλατείες φτιάχνονται από την αρχή. Κάθε ελεύθερος και δημοτικός χώρος γεμίζει με χώμα και λουλούδια. Ο Φάρος των Σπετσών έχει διασωθεί και προστατεύεται σαν μνημείο μαζί με την γύρω περιοχή. Τα έργα της Ναταλίας Μελά -αγάλματα από σίδηρο- κοσμούν το νησί, ακόμα και το άγαλμα-προτομή του Ρώσου ναυάρχου Ορλώφ, έχει βρει τη θέση του στην Σπετσιώτικη και Ελληνική ιστορία. Μεγάλο μπράβο στους πρωτοπόρους αυτής της προσπάθειας.

Τα παλαιά ναυπηγεία-ταρσανάδες έχουν γλυτώσει προς το παρόν. Ευτυχώς, γιατί ακόμα και στην Τουρκία επιχορηγούνται για να επιζήσει η αρχαία αυτή τέχνη. Χρέος όλων μας να διατηρηθούν, να δουλέψουν ντόπιοι εκεί, να διδάξει ο ένας στον άλλον την τέχνη τους. Ο Άγιος Νικόλαος -κάθε νησί έχει τον Άγιο Νικόλαό του- εκκλησιαστικός φάρος των Σπετσών, σχεδόν βυζαντινό ποίημα, με το βοτσαλωτό της πλατείας του, το μνημείο, το καμπαναριό του, που πήρε χρόνια η ανακατασκευή του αλλά άξιζε την υπομονή όλων. Η Παναγία ή Αρμάτα, η Ανάληψις, τα Μοναστήρια, δείχνουν πολιτισμό και ιστορική συνέχεια. Ακόμα και τα διάφορα «κέντρα» του νησιού, εστιατόρια, ταβερνάκια, μοντέρνα clubs κρατάνε μια γραμμή απλή χωρίς αρχιτεκτονικές υπερβολές και ακρότητες. Μια εικόνα δηλαδή των Σπετσών γενικώτερα μεγάλης προόδου. Που κρύβει βέβαια τα υπάρχοντα προβλήματα του νησιού -αποχέτευσις, βιολογικός καθαρισμός, έλλειψη νερού, σκουπίδια, το εγκαταλειμμένο αρχοντικό του Ανάργυρου, τις μη αξιοποιημένες όσο θα έπρεπε Σχολές, Αναργύριο και Κοριαλένειο, το καμμένο δάσος, ανοικτή πληγή για οποιονδήποτε ευαίσθητο άνθρωπο, οι δρόμοι με τις επικίνδυνες λακούβες τους, από την Πιτυούσα στον περιφερικό τους, οι παλιές πινακίδες-τοπωνύμια που θέλουν αλλαγή και τόσα άλλα. Πάντως, για όποιον ήξερε τις Σπέτσες 10-20 χρόνια πριν η διαφορά είναι μεγάλη.

Βεβαίως και πρέπει να γενικευθεί η απαγόρευση αυτοκινήτων μέσα στην πόλη και να προβλεφθούν πάρκινγκ στην περιφέρειά της, όπως γίνεται στο …..Κάπρι της Ιταλίας, το ….. Μονακό και στις περισσότερες κυκλαδίτικες «χώρες», όπως στη Νιό, τη Φολέγανδρο, την Οία στη Σαντορίνη και σε κάθε διατηρητέο οικισμό που σέβεται τον εαυτό του. Εννοείτε ότι, πρέπει να μπει ένας φραγμός στα δίκυκλα, με τον θόρυβό τους, την ρύπανση, το επικίνδυνο οδήγημα. Βεβαίως και πρέπει να επιδοτηθούν και πριμοδοτηθούν τα ποδήλατα, που τόσο λατρεύουν τα παιδιά, όπως και τα ηλεκτρικά με μπαταρία ποδήλατα και ελπίζω σύντομα και ηλεκτρικά μηχανάκια και αυτοκινητάκια τύπου θεματικού πάρκου (Disney world).

Οι δημοτικές αρχές πρέπει να αναλάβουν πρωτοβουλία, όπως κάνουν οι δήμοι του Βερολίνου, Άμστερνταμ, Παρισίων, Θεσσαλονίκης και άπειρων άλλων μικρών και μεγάλων πόλεων της Ευρώπης. Οι Σπέτσες είχαν πρωτοτυπήσει και σε αυτό, με χάρισμα 100 (εκατό) ποδηλάτων στη Πιτυούσα, το καλοκαίρι του 2000, χορηγεία φίλων του νησιού, που δόθηκαν κυρίως σε μαθητές που έκαναν τότε το γύρο των Σπετσών. Κίτρινα δημοτικά ποδήλατα δωρεάν ή με μικρό ενοίκιο θα μπορούσαν να προσφέρονται για εξυπηρέτηση των κατοίκων και των επισκεπτών του νησιού, από π.χ. το Δημαρχείο στο Παλιό Λιμάνι, ή τις Σχολές. Με την ώρα ή με την ημέρα. Ήδη αυτό γίνεται στα Τρίκαλα, την Θεσσαλονίκη και θεσμοθετείται σύντομα στην Αθήνα, την Αλεξανδρούπολη, την Κω και την Ρόδο. Έχουμε μπει σε μια εποχή περιβαλλοντικής επανάστασης και όσο πιο γρήγορα ταιριάσουμε στις απαιτήσεις της τόσο καλύτερα. Θα έχουμε ηχορύπανση μηδέν, μόλυνση μηδέν, αστυνομία (με ποδήλατα) δίπλα στον πολίτη. Αστυνομία που θα καλείτε να εφαρμόσει όσο γίνεται τους ήδη υπάρχοντες νόμους του κράτους μας, που είναι νόμοι και της σημερινής Ευρώπης.

Όσο για τους κατοίκους των Σπετσών, είναι απόλυτη ανάγκη το πλησίασμα τους με φιλικά αισθήματα, των ανθρώπων της διοίκησης, της τοπικής αυτοδιοίκησης, της γειτονιάς, που ζούνε. Όχι μόνο να ζητάμε το αντίθετο. Οι Σπέτσες είναι ένα νησί που έλαμπε παλιά και δικαιούται να ξαναβρεθεί στην επιφάνεια, όχι μόνο για διακοπές και επισκέψεις με πούλμαν από την Πελοπόννησο, αλλά και σαν τόπος προσκυνήματος για κάθε Ελληνα που ξέρει την ιστορία του ή ακόμα και για μόνιμο διαμονή.

Το πιο τελευταίο επίτευγμα των Σπετσών είναι το αναπαλαιωμένο -στην κυριολεξία- Ποσειδώνιο, το πασίγνωστο παλιό ξενοδοχείο, μαζί με το οποίο, οι Σπετσιώτες έζησαν στιγμές αίγλης και μεγαλείου πριν από  σχεδόν 100 (εκατό) χρόνια. Είναι μεγάλο δώρο για τις Σπέτσες η επαναλειτουργία του και οι υπεύθυνοι επιχειρηματίες που το διοικούν, πρέπει να τύχουν κάθε βοήθειας από όλους μας για να σταθεί στα οικονομικά και κοινωνικά του πόδια. Το Ποσειδώνιο με λίγη προσπάθεια μπορεί να γίνει κέντρο αναφοράς για αξιόλογες συγκεντρώσεις ανθρώπων, που ξέρουν να σέβονται την ιστορία του νησιού και του εαυτού τους. Μόνο έτσι το νησί θα ξεχωρίσει και πάλι και οι Σπέτσες με ανοικτό το βιβλίο της μεγάλης τους ιστορίας -1821- θα προσθέσουν σε αυτό νέες σελίδες αξίας, που η πατρίδα μας τόσο χρειάζεται.

Σε μια εποχή παγκόσμιας οικονομικής κρίσης και πολιτικού προβληματισμού, οι Σπέτσες δείχνουν εικόνα σταθερής προόδου, κάτι για το οποίο οι κάτοικοι του νησιού πρέπει να νιώθουν υπερήφανοι. Το ίδιο και οι επισκέπτες του νησιού. Τα βήματα μπροστά που έχουν γίνει, ας είναι όχι μόνο σε υλικά αγαθά και στεγνή καθημερινότητα, αλλά και σε πνευματική ανάταση που τόσο έχει ανάγκη ο τόπος μας, στις Σπέτσες ή όπου αλλού.

—–